Marsroute PMSE (audio)

versie 12/10/22

Dit document is ‘work in progress’ en zal gaandeweg waar nodig worden aangevuld en/of aangepast.

Het behandelt allerlei banden en frequenties, met hun (on)mogelijkheden.

Tijdspad band IV/V (UHF omroepband) en band III (TDAB)

Band IV/V

In de periode tot 2020 vond een transitie en migratie plaats, waarin de 700 MHz band is vrijgemaakt van omroep. Sinds 1 januari 2020 is de bestemming gewijzigd in ‘mobiele communicatie’ en is de 700 MHz band, m.u.v. een deel van de duplex gap, niet meer beschikbaar voor draadloze microfoons. De actuele plaats afhankelijke beschikbaarheid van frequenties voor draadloze microfoons in de huidige UHF omroepband (470-694 MHz) is met behulp van de applicatie microfoonbanden in te zien.

In december 2019 is de wijziging van het Nationaal Frequentieplan (NFP) m.b.t. de bestemmingswijziging van de 700 MHz band gepubliceerd (zie bekendmakingsbesluit). Het ontwerpbesluit t.a.v. deze wijziging was tot 18/10/19 in consultatie (zie NFP Wijziging 700 MHz).

Voorafgaand aan de bestemmingswijziging.

In 2014 heeft de toenmalige minister aangekondigd, in lijn met de wens van de Europese Commissie, de 700 MHz band vrij te willen maken t.b.v. mobiele communicatie (zie Kamerbrief over herbestemming van 700 MHz en toekomst omroep via ether). Hierbij werd tevens toegezegd dat de frequentieruimte in de omroepband IV/V (470-790 MHz) voor PMSE gebruik tot 1/2/2017, de afloopdatum van de vorige vergunningen voor digitale ethertelevisie, ongewijzigd zou blijven.

In 2015 heeft de minister na marktraadpleging aangekondigd de 700 MHz band per 2020 te willen vrijmaken voor mobiele communicatie (zie kamerbrief van 16/11/2015).

Vanaf 1/2/2017 is opnieuw frequentiespectrum t.b.v. digitale ethertelevisie vergund in de band 470-694 MHz tot 1/2/2030 (694-790 MHz tot 2020). De beoogde veiling van 4 juli 2016 t.b.v. het verlenen van de  betreffende vergunningen, zie ook Bekendmakingsbesluit, heeft uiteindelijk niet plaatsgevonden, omdat er slechts één deelnemer was overgebleven (t.w. KPN, welke ook de vorige vergunninghouder was), nadat een andere partij zich had teruggetrokken.

In de nota omroepdistributie deel I van 9 oktober 2017 werden de hoofdpunten van het plan van aanpak benoemd met het oog op het vrijmaken van de 700 MHz band. Dit plan behelsde onder meer het vrijhouden van een deel van de 700 MHz voor PMSE-gebruik, een door de sector op te stellen evenementenkalender, zodat duidelijk wordt wat de daadwerkelijke frequentiebehoefte is en hoe daarin kan worden voorzien, en het bevorderen van onderzoek naar spectrumefficiëntere technieken, zoals bijvoorbeeld het digitaliseren van audio-PMSE-technologie. Ook is samen met de sector een communicatieplan opgesteld en uitgevoerd, zodat PMSE-gebruikers tijdig en goed konden inspelen op de veranderingen per 2020.  

KPN heeft in de periode oktober 2018 tot oktober 2019 de frequentiemigratie en transitie naar de DVBT2 standaard uitgevoerd. Deze transitie is gebaseerd op de in april 2016 afgeronde internationale coördinatie in het kader van WEDDIP[1]. De frequentie-technische resultaten zijn hier te vinden.

Tijdens het maken van internationale afspraken over de toekomstige inzet van frequentie allotments voor digitale ethertelevisie zijn de kanalen in de reeks 39,40,41 zoveel mogelijk beschermd voor PMSE gebruik. Het beschikbaar maken van deze kanalen ter vervanging van het wegvallen van het landelijke kanaal 63, was één van de maatregelen die destijds zijn genomen om verlies aan frequentieruimte als gevolg van de herbestemming van de 800 MHz band zoveel mogelijk te repareren. Een andere genomen maatregel was het beschikbaar maken van kanaal 38 (radioastronomie) onder voorwaarden. De bescherming van dit kanaal kreeg tijdens coördinatie gesprekken ook de nodige aandacht.

Niet alleen in de EU is de 700 MHz band (per 30 juni 2020) bestemd voor mobiele communicatie. De band is wereldwijd voor deze toepassing geharmoniseerd.

Band III

PMSE gebruik in band III betreft vooral gebruik van reportageverbindingen onder vergunning. Reportageverbindingen maken ook in deze band gebruik van de restruimte. De hoeveelheid beschikbare restruimte is afhankelijk van het aantal T-DAB allotments die in gebruik zijn. In 2013 zijn deze vergunningen gewijzigd i.v.m. frequentiewijzigingen voor gebruik door de publieke omroep en de algemene uitbreidingen van het frequentiegebied in deze band voor reportageverbindingen. Vrijwel alle bestaande vergunningen voor digitale radio T-DAB van LCO (Landelijke Commerciële Omroep) en NLCO/RPO (Niet Landelijke Commerciële Omroep/Regionale Publieke Omroep) zijn per 1/9/2017 verlengd tot 31/8/2022 en zouden aansluitend nog eens worden verlengd tot 31/8/2025 op grond van de verlengbaarheidsbesluiten FM en DAB+ (zie verlengbaarheidsbesluiten LCO en NLCO). In de zomer van 2022 heeft de rechter echter bepaald dat de vergunningen per 1/9/2023 opnieuw moeten worden verdeeld d.m.v. een veiling. Tot deze datum worden de vergunningen nog met een jaar verlengd. De vergunning van MTVNL is al eerder verlengd en eindigt op 31/8/2028 (zie verlengbaarheidsbesluit MTVNL).  

In de eerder hierboven genoemde nota omroepdistributie worden ook verbetervoorstellen benoemd ten aanzien van een alternatieve indeling van het spectrum in band III voor digitale radio. Een alternatieve indeling heeft effect op de beschikbare ruimte voor PMSE reportageverbindingen. De staatssecretaris heeft een Taskforce (zie kamerbrief) opgericht onder leiding van een onafhankelijke voorzitter, waarbij alle partijen betrokken zijn die gebruik maken van band III, waaronder de PMSE sector. Onder de Taskforce is een technische werkgroep gevormd die de technische aspecten van verschillende scenario’s verder heeft uitgewerkt en getoetst op haalbaarheid.  Op basis van de resultaten van onderzoek en overleg heeft de Taskforce in maart 2019 besloten verder te gaan met  scenario (2a):

Na afloop van de RPO/NLCO vergunningen (1/9/2022) worden de betreffende kavels opnieuw ingedeeld, zodat deze beter overeenkomen met het regionale verzorgingsgebied. Hiervoor wordt in grote lijnen het huidige MTVNL kavel omgeruild met het RPO/NLCO kavel, zodat er tevens een extra landelijke DAB laag t.b.v. LCO en een landelijke laag voor MTVNL met extra dekking in de randstad beschikbaar komen. Daarnaast komt er een DAB laag beschikbaar voor lokale omroep.

Ten behoeve van deze herindeling zijn er verschillende coördinatiegesprekken met het buitenland gevoerd. Op 1 oktober 2020 werd gestart met de eerste fase van de migratie t.a.v. de nieuwe kavelindeling van MTVNL. Met ingang van 2021 zijn alle fasen (m.u.v. allotment Zeeland) van de migratie MTVNL afgerond. De nieuwe landelijke laag t.b.v. LCO is in april 2022 in gebruik genomen. De veiling van de landelijke vergunningen in deze laag was in juni 2021 afgerond. De transitie van het oude naar het nieuwe RPO/NLCO kavel heeft plaatsgevonden in de periode 1 juni – 1 september 2022 en is nagenoeg volledig afgerond. De landelijke laag voor PMSE reportageverbindingen is daardoor recent beschikbaar gekomen.

Voorafgaand aan de herindeling per 1/9/2022, is t.b.v. publieke en commerciële lokale digitale omroep op tijdelijke basis tot 1/9/2022 een beperkt aantal allotments beschikbaar gesteld. Zie  de consultaties m.b.t. de regeling, vergunning en NFP-wijziging. Sinds 1 april 2020 zijn lokale digitale omroepzenders in band III in bedrijf genomen. In juli 2021 heeft de staatssecretaris besloten de tijdelijke vergunningen voor lokale digitale omroep i.v.m. nog lopende internationale coördinatie en de coronacrises te verlengen met twee jaar, tot 1/9/2024. Een definitieve landelijke laag voor lokale digitale omroep zal daardoor niet eerder dan deze datum gerealiseerd kunnen worden. Hoewel de DAB vergunningen voor LCO en NLCO eveneens zijn verlengd (feitelijk opnieuw verleend), heeft dit geen gevolgen gehad voor het tijdspad t.a.v. de herindeling van het RPO/NLCO DAB kavel.

Doordat er uiteindelijk meer spectrum in band III ingezet zal worden voor digitale radio en daardoor de huidige ruimte voor PMSE zal afnemen is in de nieuwe indeling een landelijk DAB laag gereserveerd om een minimale hoeveelheid spectrum voor PMSE te waarborgen.

Evaluatie UHF-band World Radio Conference 2023 (WRC-23)

Tijdens de WRC-15 is besloten (Resolutie 235) om voor de WRC-23 (in 2023) het onderwerp op de agenda te plaatsen van een evaluatie van de UHF band (agendapunt 1.5). Het agendapunt heeft als doel:

1. het beoordelen van het spectrumgebruik van de frequentieband 470 – 960 MHz in ITU Regio 1 (waarvan de CEPT tezamen met de Afrikaanse en Arabische landen deel uitmaakt) en;

2. beschouwing van de wensen van bestaande diensten (m.n. omroep (DVB-T), PMSE en mobiel, excl. aeronautisch) van de band in Regio 1. Verder de beschouwing van mogelijke regulatieve acties, m.n. gebaseerd op ‘sharing and compatibility’ studies, ten aanzien van de frequentieband 470 – 694 MHz (eveneens excl. aeronautisch).

Tot op heden hebben vier bijeenkomsten van de Nationale Voorbereidingscommissie WRC-23 plaatsgevonden, waarbij met de stakeholders die zich hadden aangemeld de WRC-23 agenda werd doorgesproken. Ook zijn daarin de stakeholders geïnformeerd over de internationale overleggen die plaatsvinden ter voorbereiding van de WRC-23. De vijfde bijeenkomst van de NVC vindt plaats op 3 november 2022.

Op 20 april 2022 werd een extra online NVC meeting georganiseerd om stakeholders te informeren over de Nederlandse inzet en onderbouwing daarvan ten aanzien van WRC-23 agenda item 1.5. Kort samengevat zet Nederland zich in voor co-primaire bestemming mobiel en omroep, medegebruik van PMSE en bescherming van radioastronomie in de UHF-band teneinde alle opties open te houden met het oog op doelmatig frequentiebeleid.

ITU-R Task Group 6/1 (onderdeel van Studygroup 6) is specifiek gericht op agenda item 1.5. Deze Task Group was opgesplitst in drie werkgroepen, waarbij de eerste werkgroep zich richtte op het spectrumgebruik en spectrumbehoeftes van alle bestaande diensten die gebruik maken van band 470-960 MHz, een tweede werkgroep richtte zich op ‘sharing’ (gedeeld gebruik van spectrum) en compatibiliteit studies in de band 470-694 MHz (te beginnen met een inventarisatie van de reeds bestaande studies) en een derde werkgroep richtte zich op het ontwikkelen van een concept CPM tekst (ITU tekst ter voorbereiding van WRC23). Er hebben in totaal  vijf TG6/1 bijeenkomsten plaatsgevonden vanoktober 2020 tot september 2022. Het werk was met name gericht op het verwerken van de verkregen inputs en liaison statements m.b.t. de resultaten uit studies en questionnaires. Gezien de grote verschillen in standpunten tussen de lidstaten in Regio 1 verliep het proces naar het verkrijgen van consensus t.a.v. de CPM tekst dusdanig moeizaam, dat de overeengekomen concept CPM tekst een veelvoud van verschillende standpunten en opties beschrijft met het oog op de mogelijke wijzigingen in de ITU Radio Regulations. In maart 2023 wordt de CPM-2 vergadering gehouden waar de CPM teksten van alle WRC-23 agenda-items worden besproken ter voorbereiding op de WRC.

Binnen de CEPT is CPG PTD het projectteam dat aan agenda-item 1.5 werkt. In deze groep wordt gewerkt aan de zgn. CEPT brief waarin o.a. het te ontwikkelen CEPT standpunt t.a.v. de UHF band zal worden opgenomen. Daarnaast zijn CEPT contributies voor het werk van TG6/1 voorbereid en zijn op advies van CPG twee opties t.a.v. een mogelijk ECP (European Common Proposal) uitgewerkt en bij CPG ingediend. CPG komt in november 2022 bijeen en zal over het ECP gaan stemmen. De werkgroep PTD heeft in januari 2023 weer de eerstvolgende meeting.

De Europese Commissie heeft in mei 2021 een aanbesteding gedaan voor een studie naar het gebruik van de sub-700 MHz band binnen de EU en de opdracht gegund aan LSTelcom i.s.m. VVA. Omdat agendapunt 1.5 van de WRC-23 kan leiden tot wijzigingen in de ITU Radio Regulations en daarmee EU wetgeving kan raken is een RSPG standpunt t.a.v. WRC-23 in ontwikkeling t.b.v. EU besluitvorming. Als onderdeel van de studie werd op 30 maart 2022 een online workshop georganiseerd. De definitieve resultaten van de studie worden in Q4 2022 verwacht.

Overzicht alternatieve frequentiebanden buiten UHF omroepband (470-694 MHz)

Onderstaande frequentiebanden zijn naast omroepband IV/V beschikbaar voor gebruik van draadloze microfoons:

36,6-38,8 MHz band

In Nederland zijn in delen van deze band draadloze microfoons toegestaan met een maximaal vermogen van 10 mW e.r.p.

195-202 MHz band

Deze band betreft kanaal 8 in de omroepband III (174-230 MHz).

736-753 MHz band

Deze band, het grootste deel van de 700 MHz duplex gap, is in Nederland beschikbaar voor gebruik van draadloze microfoons. Deze band is niet geharmoniseerd in de EU.

823-832 MHz band

Deze band, het grootste deel van de 800 MHz duplex gap, is binnen de gehele EU geharmoniseerd voor gebruik van draadloze microfoons en moet sinds 1/3/2015 (6 maanden na publicatie van de Decision) in de hele EU beschikbaar zijn.

863-865 MHz band

Deze frequentieband is al langer internationaal geharmoniseerd voor vergunningvrij gebruik van o.a. laagvermogen draadloze audio verbindingen zoals draadloze microfoons (max 10 mW e.r.p.). Daarnaast is deze band in Nederland aangewezen voor vergunningvrij gebruik van algemene toepassingen als telemetrie, telecommand, alarmering en data (max. 25 mW e.r.p.).

1350-1400 MHz band

De ECC heeft onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om deze band naast het bestaande gebruik (radioplaatsbepaling/Defensie) ook voor microfoons te kunnen gebruiken. Een lange termijn beschikbaarheid en harmonisatie of brede internationale acceptatie/implementatie t.b.v. PMSE van deze band is van belang om fabrikanten te doen investeren in ontwikkeling van apparatuur. PMSE gebruik in deze band zal per lidstaat gecoördineerd moeten worden. In Nederland is coördinatie met Defensie noodzakelijk. De noodzakelijke wijzigingen m.b.t. het NFP zijn in het 2^e wijzigingspakket 2018 opgenomen, die tot 12 dec. 2018 in consultatie is geweest. De resultaten van de consultatie zijn verwerkt en het gewijzigde NFP is 15 mei 2019 in werking getreden, zodat vergunningaanvragen voor frequentiegebruik door microfoons in betreffende band sindsdien mogelijk zijn. De gebruiksvoorwaarden sluiten zoveel mogelijk aan op de specificaties zoals beschreven in ECC rapport 245: hand gedragen en op het lichaam gedragen microfoons en IEM (max. 50 mW e.r.p., 200 kHz) voor zowel indoor als outdoor gebruik. Met Defensie is overeengekomen dat gebruik onder vergunning en coördinatie in heel Nederland mogelijk is tot op een minimale afstand van 2 km van een Defensieterrein.

1518-1525 MHz band

Deze frequentieband is in Nederland primair toegewezen aan het ministerie van Defensie (mobiele communicatie excl. luchtvaart) en mobiele satellietverbindingen (ruimte naar aarde). Deze band is bij de ECC onder studie geweest m.b.t. medegebruik door audio PMSE. PMSE gebruik in deze band zal per lidstaat gecoördineerd moeten worden. In Nederland is coördinatie met Defensie noodzakelijk. De relevante wijzigingen m.b.t. het NFP zijn in het 2^e wijzigingspakket 2018 opgenomen, die tot 12 dec. 2018 in consultatie is geweest. De resultaten van de consultatie zijn verwerkt en het gewijzigde NFP is 15 mei 2019 in werking getreden, zodat vergunningaanvragen voor frequentiegebruik door microfoons in betreffende band sindsdien mogelijk zijn. De gebruiksvoorwaarden sluiten zoveel mogelijk aan op de specificaties zoals beschreven in ECC rapport 253: hand gedragen en op het lichaam gedragen microfoons en IEM (max. 50 mW e.r.p., 200 kHz) voor alleen indoor gebruik. Met Defensie is overeengekomen dat gebruik onder vergunning en coördinatie in heel Nederland mogelijk is tot op een minimale afstand van 2 km van een Defensieterrein.

1785-1805 MHz band

Deze frequentieband betreft de duplex-gap in de 1800 MHz band voor mobiele communicatie (UMTS/GSM). In de frequentieband 1785-1800 MHz was in veel CEPT administraties, waaronder Nederland, het gebruik van draadloze microfoons al langer toegestaan (max 50 mW e.r.p.). Met het besluit van de Europese Commissie t.a.v. harmonisatie van duplex-gaps voor PMSE is de hele band 1785-1805 MHz binnen de EU geharmoniseerd voor het gebruik van draadloze microfoons. Sinds 1/3/2015 moet in alle lidstaten deze band beschikbaar zijn gemaakt.

2400-2483,5 MHz band

In deze geharmoniseerde frequentieband komen verschillende vergunningvrije toepassingen voor. Dit zijn algemene toepassingen, zoals telemetrie, telecommand, alarmering en data (max. 10 mW e.r.p.). Andere toepassingen zijn bewegingsdetectie en signalering (max. 25 mW e.r.p.) en de veelgebruikte toepassing WIFI (max. 100 mW e.r.p.). Verder wordt het frequentiegebied 2446-2454 MHz in deze band gebruikt voor spoorweg gerelateerde en identificatie toepassingen (max. 500 mW e.r.p.). In deze band komen tegenwoordig steeds meer digitale draadloze microfoons voor, welke in de categorie algemene toepassing vallen en daarom een maximaal vermogen van 10 mW mogen hebben.

Mogelijke toekomstige alternatieve banden:

Onderstaande frequentiebanden komen mogelijk in aanmerking voor medegebruik door draadloze microfoons.

960-1164 MHz band

In het VK is in 2016 een officieel statement uitgegeven en wordt audio PMSE gebruik in deze luchtvaart band onder vergunning en coördinatie toegestaan. In december 2018 hebben Ofcom en CAA (Civil Aviation Authority) een gezamenlijke verklaring gepubliceerd t.a.v. het delen van frequentiespectrum tussen PMSE- en luchtvaarttoepassingen. Deze verklaring heeft betrekking op de testrapporten van de compatibiliteitsstudies, spectrummanagementregels m.b.t. PMSE-vergunningen en de ‘safety assurance case’.

Binnen de CEPT is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van deze band in Europa. Werkgroep FM51 heeft de eisen voor mogelijke compatibiliteitsstudies en juridische kaders geïnventariseerd. Werkgroep SE7 is op basis van deze inventarisatie in oktober 2017 gestart met de technische studies. FM51 heeft een intern rapport ten aanzien van vooronderzoek op het gebied van het juridisch en regelgevend kader aan WGFM aangeboden.

Binnen WGFM was echter een groeiend aantal administraties van mening dat dit werkitem moet worden geannuleerd. Naar aanleiding hiervan is in de daaropvolgende ECC vergaderingen in mei en oktober 2018 uitvoerige discussie gevoerd en uiteindelijk besloten dat het werkitem niet werd gesloten en dat de studies moesten worden voortgezet. Er was echter geen steun voor een harmonisatiemaatregel en er werd wat betreft de algemene conclusie t.a.v. de resultaten van de technische analyses geen consensus verwacht. De resultaten van de technische studies en het rapport m.b.t. het juridisch en regelgevend kader zijn in maart 2019 aan WGFM opgeleverd. WGFM heeft in juni 2019 op basis van de input van FM51 en SE7 het eindrapport opgesteld en in juli geconsulteerd tot 13 september 2019. Het definitieve ECC rapport 306 rapport is in maart 2020 gepubliceerd.

1492-1518 MHz band

Deze frequentieband is in Nederland primair toegewezen aan het ministerie van Defensie. Secundair vindt er vergunningverlening plaats ten behoeve van vaste verbindingen op het continentaal plat op minimaal 30 km afstand uit de kust. In Nederland is in deze band geen gebruik van draadloze microfoons toegestaan. Deze band is in de ECC recommandatie 70-03 nog opgenomen als een mogelijke band voor draadloze microfoons. Echter in ITU regio 1, en dus ook Europa, is deze band tijdens WRC 2015 geïdentificeerd voor IMT (mobiel breedband). PMSE toepassingen zijn in die situatie vrijwel uitgesloten.

225-400 MHz band

Deze band is voor een groot gedeelte toegewezen aan het ministerie van Defensie en is onder beheer van de NAVO. De band wordt gebruikt voor militaire luchtvaartcommunicatiesystemen. Draadloze microfoons zouden in deze band kunnen werken, maar er is geen onderzoek gedaan naar de compatibiliteit tussen draadloze microfoons en de militaire luchtvaartcommunicatiesystemen. Gezien het gebruik en de afspraken in NAVO verband is  mogelijk toekomstig medegebruik van draadloze microfoons niet haalbaar.

EC besluit harmonisatie duplex gaps 800/1800 MHz

Op 1/9/14 heeft de Europese Commissie het besluit m.b.t. geharmoniseerde technische condities voor gebruik van draadloze audioapparatuur t.b.v. PMSE toepassingen gepubliceerd. Hierin staat beschreven dat in alle lidstaten de frequentiebanden 823-832 MHz en 1785-1805 MHz beschikbaar moeten zijn voor 1/3/15. Additioneel moet minimaal 30 MHz beschikbaar zijn, die afhankelijk van de behoefte kan worden ingezet.

In de Nederlandse ministeriële regeling ten aanzien van vergunningvrij gebruik zonder registratieplicht, zijn de technische voorwaarden m.b.t. het gebruik van bovenstaande frequentiebanden gelijk gesteld aan de voorwaarden, zoals in het EC besluit zijn opgenomen.

EC studie herbestemming 700 MHz

In opdracht van de Europese Commissie heeft LSTelcom en VVA  een studie gedaan naar de economische en sociale aspecten van de herbestemming van de 700 MHz band. Naar aanleiding van deze studie heeft de Commissie een workshop gehouden waarin de resultaten werden gedeeld. Alle relevante documenten zijn hier te vinden.

EC besluit harmonisatie 700 MHz band

De Europese Commissie heeft op 28/4/16 het implementatiebesluit aangenomen m.b.t. de harmonisatie van de 700 MHz band voor mobiel breedband in de EU. Op 17 mei 2017 hebben het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie het besluit bekendgemaakt dat alle lidstaten worden verplicht om gebruik van mobiele breedbandtoepassingen in de 700 MHz band vanaf uiterlijk 30 juni 2020 toe te staan.

Internationale gremia van belang voor de (audio) PMSE sector

WGFM PT51

Dit ECC projectteam heeft een aantal rapporten geschreven m.b.t. PMSE. Voor wat betreft audio zijn de volgende rapporten geschreven.

ECC rapport 204 beschrijft het huidige PMSE gebruik en de toekomstige spectrumbehoefte voor zowel audio- als video-toepassingen. De werkgroep heeft in december 2018 het rapport opnieuw beoordeeld t.o.v. het tegenwoordige PMSE gebruik en technologie en is tot de conclusie gekomen dat het rapport moest worden herzien en heeft gewerkt aan een nieuwe uitgave. Het oude rapport 204 is niet vervangen door het nieuwe maar blijft ernaast bestaan, zodat bestaande verwijzingen uit andere studies en rapporten valide blijven. Het nieuwe rapport ECC report 323 is gepubiceerd in februari 2021.

CEPT rapport 50 en het addendum zijn geschreven in opdracht van de Europese Commissie. Deze rapporten beschrijven de technische condities en de bruikbaarheid van de banden 823-832 MHz en 1785-1805 MHz voor gebruik in de EU. Het EC besluit m.b.t. harmonisatie van deze banden (zie hierboven), is o.a. hierop gebaseerd.

De werkgroep heeft eerder de ERC recommandatie 25-10, aanbevelingslijst audio PMSE banden, herschreven gebaseerd op studies van SE7. Op dit moment werkt de groep aan een revisie van de recommandatie vanwege de veranderingen in het spectrum, nieuwe technologieën en studies m.b.t. PMSE. De verwachting is dat medio 2022 de gereviseerde versie zal worden gepubliceerd.

De werkgroep heeft o.a. de vereisten t.a.v. studies m.b.t. onderzoek naar de mogelijkheden van audio PMSE in de band 960-1164 MHz geïnventariseerd. De werkgroep heeft het interne rapport voor WGFM t.a.v. het juridisch en regelgevend kader m.b.t de band 960-1164 MHz aangeleverd. WGFM heeft de resultaten van SE7 en FM51 samengevoegd tot één ECC rapport m.b.t. de band 960-1164 MHz en geconsulteerd.  Het eindrapport wordt in maart 2020 verwacht.

FM51 heeft een rapport afgerond t.a.v. onderzoek naar de radiopad effecten van het lichaam op hand- en lichaamsgedragen audio PMSE apparatuur. Het  rapport (ECC report 286) is recent gepubliceerd.

Daarnaast blijft het volgen van technologische ontwikkelingen, o.a. in het kader van WRC-15 resultaten en ETSI, een kerntaak van de werkgroep als deze relevant zijn voor PMSE.

WGFM SRDMG

Dit is het permanente projectteam van de ECC voor het beheer van de ECC recommandatie 70-03. In deze recommandatie staan aanbevelingen voor het toewijzen van frequentieruimte aan zogenaamde “Short Range Devices” (SRD’s). SRD’s zijn in het algemeen toepassingen met een laag vermogen, die vrijgesteld worden van een vergunning.  In recommandatie 70-03 staan ook de frequentiebanden vermeld, die de ECC aanbeveelt voor draadloze microfoons.

WGSE PT7

Dit ECC projectteam doet o.a. technische studies naar de compatibiliteit tussen bestaande systemen en PMSE (audio en video) toepassingen in verschillende kandidaat frequentiebanden. PT7 heeft m.b.t. PMSE audio de studies uitgevoerd naar gebruik van microfoons in de banden 1350 – 1400 MHz, 1492 – 1518 MHz en 1518 – 1525 MHz. Deze groep heeft ook de compatibiliteitsstudies uitgevoerd t.a.v. de sharingsmogelijkheden in de band 960-1164 MHz. De resultaten zijn hier te vinden.

De resultaten van de studie naar medegebruik van audio PMSE in de band 1350-1400 MHz zijn opgenomen in het rapport (ECC report 245).

De resultaten van de studie naar medegebruik van audio PMSE in de banden 1492-1518-1525 MHz zijn opgenomen in het rapport (ECC report 253).

RSPG Werkgroep PMSE

RSPG is het adviesorgaan van de Europese Commissie m.b.t. het ontwikkelen van beleid op het gebied van radio spectrum. Binnen deze adviesgroep is vanaf eind 2016 een specifieke werkgroep PMSE frequent bijeen gekomen en had als taak het ontwikkelen van een high-level strategie t.a.v. de lange termijn PMSE spectrum behoefte binnen de Europese Unie. Op 21 november 2017 is de RSPG opinie PMSE gepubliceerd.

RSPG subgroep Toekomst UHF

In het nieuwe werkprogramma van de RSPG is de toekomst van de UHF-band 470-694 MHz na 2030 in de EU opgenomen. In dit kader is een subgroep opgericht die zich in de periode 2022-2023 met dit onderwerp bezig houdt. Hoewel dit onderwerp raakvlak heeft met WRC-23 agendaitem 1.5, staat het er volledig los van. De werkgroep doet onderzoek naar de laatste ontwikkelingen in de band 470-694 MHz en zal een strategische visie ontwikkelen. De opinie zal in juni 2023 gereed moeten zijn.

[1] WEDDIP staat voor: Western European Digital Dividend Implementation Platform. Hierin nemen deel: VK, Ierland, Frankrijk, Duitsland, Nederland, België, Luxemburg en Zwitserland. Er is ook een NEDDIP met noord en oost Europese landen.